آمار اجمالی قرآن های مترجم به زبان های خارجی موجود در مرکز ترجمه قرآن مجید تا آبان ماه ۱۳۸۰به ۹۳زبان زنده دنیا می باشد.

 این زبان ها عبارتند از : آلبانیایی ، آلمانی ، اردو، ارمنی، ازبکی، اسپانیایی، اسپرانتو، انگلیسی ، ایتالیایی، ایرلندی ، بلغارستانی، پالی، پرتغالی، تامیلی، ترکی آذری، ترکی استانبولی، تلوگو، بنگالی، تیبیتان، چک ، چینی، دانمارکی ، دری، روسی، رومانیایی، ژاپنی ، سانسکریت، سریانی ، سوئدی، سواحلی، سومالی، عبرانی، عبری، عربی، فارسی، فرانسه، فنلاندی، قرقیزی، قزاقی، کردی، کرواتی ، کره ای، کنری، کونکانی، گیلکی ، لاتین، لهستانی، مالایالام ، مجاری، مراتی ، نروژی ، هلندی، هندی و یونانی

ترجمه‌های کامل قرآن به زبان انگلیسی

فهرست مهم‌ترین ترجمه‌های کامل قرآن به زبان فرانسوی:

ترجمه‌های قرآن به زبان آلمانی

عنوان : قرآن به زبان اسپانيايى (پيام قرآن )

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : محمد اسد
تعداد صفحات : 975
ناشر : مركز اسناد و انتشارات شوراى اسلامى
تاريخ و نوبت چاپ : 2001 چاپ نخست

مندرجات كتاب

اين نسخه از ترجمه قرآن كه به صورت مستقيم از زبان عربى به اسپانيايى برگردانده شده ، دربردارنده تمامى سوره هاى قرآن به انضمام فهرست موضوعى واژه هاى آن است .
همچنين به منظور توضيح برخى اصطلاحات قرآنى ، در پايان كتاب بخشى با عنوان ضميمه افزوده شده است . عنوان مقالات موجود در بخش ضميمه عبارتند از: نمادگرايى و رمز و كنايه در قرآن ،مقطعات قرآنى ، درباره لفظ و مفهوم جن در قرآن و بخشى با عنوان «سفرشبانه ».
افزون بر بخش ضميمه ، بيش از نيمى از حجم كتاب را توضيحات ، تعابير و تفاسيرى تشكيل مى دهدكه مترجم در پى نوشت صفحات كتاب درباره آيات آورده است و از آنجا كه نگرش مترجم بيشتر مبناى عرفانى دارد، ترجمه آيات و تفاسير مربوطه نيز با شناسه هاى عرفانى عرضه شده است . مترجم كتاب همچنين در برگردان منثور قرآن علاوه بر معرفى سوره هاى مكى و مدنى به برخى شؤون نزول آيات نيزاشاره كرده است .
مترجم در مقدمه كتاب به ابعاد مختلف قرآن از نظر موضوعى و محتوايى اشاره كرده و نيز ويژگى هاى بى بديلى از تاريخ دينى ، اجتماعى و سياسى مندرج در آيات را برمى شمرد. وى در بخشى ديگرخاطرنشان مى كند كه «هيچ متن مقدس ديگرى چنين تماس بى واسطه و مستقيمى با زندگى و شخصيت افراد جامعه نداشته و اين تماس بى واسطه در نهايت به جريان سازى تمدن هاى بى شمارى مدد رسانده است .»
مترجم يكى از هدف هاى اساسى خود را در ترجمه اين اثر گرانقدر عمل به پيام خود قرآن معرفى مى كند و در اين باره ارزش هاى معنوى و تاريخى آن را يادآور مى شود كه : با توجه به فشردگى و غنايى كه در قرآن هست ، مى توان گفت هيچ كتابى تا اين اندازه خواننده نداشته است ؛ بدون اينكه اين نكته نافى اعتبار ديگر كتب آسمانى باشد. نيز هيچ كتاب ديگرى نيست كه طى اعصار متمادى چنين پاسخى جهانى به اين پرسش داده باشد: چگونه بايد رفتار مى كردم براى رسيدن به خير دنيايى و آمرزش اخروى ؟
هر چند كه مسلمانان تعابير متفاوتى از اين سخنان دارند و بسيارى نيز از روح اصلى اين پيام دورشده اند، اما اين سخن هنوز ماندگار است كه : قرآن براى كسانى كه به آن ايمان داشته و دارند نازل شد.قرآن ظهور قطعى رحمت خداوندى و دربردارنده حكمت والا و كمال زيبايى براى انسان است .
ترجمه اين اثر نفيس براساس قرآن نسخه حفص ابن سليمان الاسدى و براساس نسخه اى كه نشر«سلطنتى مصر» نخستين بار در سال 1337 هجرى در قاهره منتشر كرده ، انجام شده كه بسيارى ازمحققين عرب آن را به عنوان دقيق ترين اثر در بين آثار منتشره ارزيابى كرده اند. در توضيحات آيات اشاراتى نيز به «كتاب مقدس » وجود دارد كه از نسخه چاپ اورشليم استخراج و درج شده است .
مهم ترين منابعى كه در توضيح و تفسير آيات اين كتاب استفاده شده اند، عبارتند از:
ـ كتاب السنه ، اثر ابوداوود سليمان الاشعث (275 هـ )
ـ اساس البلاغه ، اثر محمد بن عمر زمخشرى (538 هـ )
ـ معالم التنزيل ، اثر حسين بن مسعود الفراالبقاوى (516 هـ )
ـ انوار التنزيل و اسرار التأويل ، اثر عبدالله بن عمر البيداوى (685 هـ )
ـ كتاب السنن ، اثر ابوبكر احمد بن حسين بيهقى (458 هـ )
ـ بدايه المجتهد ونهايت المقتصد، اثر محمد بن احمد ابن رشد (595 هـ )
ـ الجامع الصحيح ، اثر محمد بن اسماعيل بخارى (256 هـ )
ـ المسند، اثر احمد بن محمد بن حنبل (354 هـ)
ـ وفيات العيان ، اثر احمد بن ابراهيم بن خلكان (681 هـ )
ـ سيرت النبى ، اثر عبدالمالك بن هشام (243هـ)
ـ كتاب التقسيم والانواع ، اثر محمد بن احمد بن حبان (354 هـ)
ـ كتاب المغازى ، اثر محمد بن عمر الواقدى
لازم به يادآورى است كه تاريخ ترجمه قرآن به زبان اسپانيايى به قرن ها پيش باز مى گردد، ليكن مهم ترين ترجمه هايى كه طى سال هاى اخير از قرآن عرضه شده ، عبارتند از:

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : خوان ب . برگوا
تعداد صفحات : 868
ناشر : آثار كلاسيك برگوا ـ Clasicos Bergua از مجموعه كتاب هاى «گنج ادبى )
تاريخ و محل چاپ : 1978 مادريد

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : گروه مترجمين
تعداد صفحات : 494 صفحه
ناشر : كتاب هاى ويزيون Vision
تاريخ و محل چاپ : بارسلون 1979

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : عبدالغانى
تعداد صفحات : 577 صفحه
ناشر : كتبيبه Kutubia
تاريخ و محل چاپ : گرانادا 1994

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : خواكين گارسيا براوو
تعداد صفحات : 471 صفحه
ناشر : لوييس تاسو Luis Tasso
تاريخ و محل چاپ : اول : بارسلون 1986، دوم : بارسلون 1998

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : خوان برنت
تعداد صفحات : 511 صفحه
ناشر : اپتيما Optima
تاريخ و محل چاپ : بارسلون 1999

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : خوليو كورتس
تعداد صفحات : 827 + 26
ناشر : هردر Herder
تاريخ و محل چاپ : اول : مادريد 1984، دوم : نيويورك 1992، سوم : بارسلون 1999 از روى متن عربى چاپ رسمى سال 1923 به حمايت شاه فواد اول (مصر).
اين نسخه از ترجمه قرآن طى چند سال اخير بدون تاريخ در ايران (قم ) از سوى «مركز نشر فرهنگ اسلامى در عالم » منتشر شده است .

ترجمه از زبان : عربى
نام مترجم : ندارد
تعداد صفحات : 561 صفحه
ناشر : ابليسكو Obelisco
تاريخ و محل چاپ : بارسلون 1997

  ترجمه قرآن به زبان فارسی

کتاب آسمانی قرآن کریم در طول تاریخ همواره محور اندیشه و عمل مسلمانان بوده است. مسلمانان برای گشودن معضلات فکری و عقیدتی و رفع مشکلات فردی و اجتماعی به این کتاب مقدس مراجعه می‏کردند. از این طریق آثار فراوانی در علوم مربوط به قرآن خلق گردید و صدها کتاب در تفسیر، تجوید، ترجمه، رسم‏الخط، قرائات و دیگر علوم قرآنی نگاشته شد.

از جمله آثاری که در این زمینه پدید آمد، ترجمه قرآن کریم به زبان‏های غیر عربی است. اولین زبانی که قرآن کریم بدان ترجمه گردید، زبان فارسی بود. ایرانیان با عشق و علاقه وافری که به اسلام و قرآن داشتند، برای همگانی شدن فهم قرآن اقدام به ترجمه و تفسیر آن به زبان فارسی نمودند، که حاصل آن صدها تفسیر و ترجمه پارسی است که به دست ما رسیده است. این آثار علاوه بر جنبه مذهبی و دینی از لحاظ ادبی و زبان شناسی دارای اهمیت فوق العاده هستند و از این طریق می‏توان به بسیاری از واژه‏های دقیق پارسی و مرادف آنها در عربی دسترسی پیدا کرد.

اولین ترجمه فارسی

طبق مصادر موجود اولین کسی که اقدام به ترجمه قرآن کریم به پارسی نمود، سلمان فارسی است. درباره ترجمه سلمان فارسی گفتار متفاوت است. اسفراینی در تفسیر تاج التراجم در این زمینه چنین می‏نویسد:
ناچار بُوَد که قرآن را ترجمه باشد به زبانی دیگر تا اهل لغت آن را بدانند و ترهیب ایشان بدان حاصل شود. و از بهر این معنی بود که سلمان فارسی از مصطفی ـ صلی اللّه علیه و سلم ـ دستوری خواست تا قرآن به پارسی به قوم خویش نویسد، وی را دستوری داد. چنین گفته‏اند که وی قرآن بنبشت و پارسی آن اندر زیر آن بنبشت آنگه به آخر آن بنبشت: هذا القرآن الذی انزل علی محمد؛ این است قرآن که فرو فرستیده آمده است بر محمد صلی اللّه علیه و سلم. 9

در برخی مصادر نیز عنوان شده که سلمان فقط سوره فاتحه را به پارسی ترجمه نموده است:
روی ان اهل الفارس کتبوا الی سلمان الفارسی ان یکتب لهم الفاتحه بالفارسیة فکتب لهم: « بسم اللّه الرحمن الرحیم، بنام یزدان بخشاینده».

فکانوا یقرووءن ذلک فی الصلاة حتی لانت ألسنتهم. و بعد ما کتب، عرضه علی النبی صلی اللّه علیه و سلم.10
جاحظ نیز در باره سخنوری موسی بن سیّار اسواری (م255ق) می‏نویسد:

در مجلس خود که مشهور بود می‏نشست تازیان در سمت راست و ایرانیان در چپ او می‏نشستند و او آیه‏ای از کتاب خدا می‏خواند و آن را به عربی برای تازیان تفسیر می‏کرد. سپس به ایرانیان روی می‏کرد و تفسیر آن را برای ایشان به فارسی می‏گفت و کسی در نمی‏یافت که به کدام زبان بهتر سخن می‏گوید.
و در جای دیگر می‏گوید:

موسی بن سیّار اسواری تفسیر قرآن می‏کرد به پارسی.11

در قرن‏های بعدی ترجمه‏های متعددی از قرآن کریم انجام گرفت که از میان آنها ترجمه تفسیر طبری، کشف الاسرار میبدی، ترجمه ابوالفتوح رازی، تفسیر گازر، مواهب علیه مشهور به تفسیر حسینی، ترجمة الخواص زواره‏ای، منهج الصادقین و خلاصه آن، بیشتر از دیگر ترجمه‏ها، مورد توجه قرار گرفته و در ترجمه‏های بعدی تاثیرگذار بودند.

در دائرة المعارف تشیع مدخلی با عنوان «ترجمه قرآن» ـ که نگارش آن را مرحوم آقای محمد حسین روحانی برعهده داشته ـ و در جلد هفتم دانشنامه جهان اسلام در ذیل مدخل «ترجمه قرآن»12، درباره تطور ترجمه‏فارسی قرآن و مباحث نظری آن و ترجمه‏های معروف پارسی، سخن رفته است.

-  ترجمه‏های کهن فارسی

ترجمهءهای کهن پارسی قرآن کریم از جهات مختلف مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و شناسایی و انتشار آنها در سال‏های اخیر روند رو به رشد داشته است.

در دائرة المعارف‏ها نیز ترجمه‏های کهن فارسی مورد توجه قرار گرفته است.

علاوه بر انتشار متن چندین ترجمه کهن و مقالات متعدد در معرفی و نقد آنها، در فهارس نسخ خطی این ترجمه‏ها معرفی و علاوه بر آن چندین کتاب‏شناسی مستقل در این رابطه منتشر شده است.
در فهارس نسخ خطی ترجمه‏های قرآن کریم به چند سبک معرفی شده است. در برخی از آنها ترجمه قرآن‏ها فقط با عنوان «قرآن مترجم» یاد شده و هیچ خصوصیت دیگری ذکر نشده است. در برخی از فهارس نیز به ترجمه‏ها توجه نشده و ترجمه‏هایی که در لابه‏لای سطور در مصحف‏ها و کتاب‏های دعا تحریر شده، معرفی نگشته است. در تعدادی از فهارس نیز به مسئله ترجمه به صورت جدی توجه شده و.. .مشخصات ظاهری ترجمه‏ها ذکر و نمونه‏هایی از ترجمه نقل شده است.

در اینجا کتاب‏ها و فهارس نسخه‏های خطی که اختصاصاً درباره قرآن‏های مترجم تدوین شده، یا در آنها بخشی به معرفی نسخه‏های خطی ترجمه‏های قرآن کریم اختصاص یافته، معرفی می‏گردد.
کتابنامه بزرگ قرآن کریم: شیخ محمد حسن بکایی، مرکز نشر قبله، (تاکنون 16 جلد از آن منتشر شده است). در جلد چهارم این کتاب ترجمه‏های قرآن کریم به زبان‏های مختلف معرفی شده است.
فهرستگان نسخه‏های خطی فارسی قرآن کریم: در دست نبودن اطلاعات جامع در باره نسخه‏های موجود از ترجمه‏های قرآن کریم، پژوهش در این زمینه را با دشواری مواجه می‏ساخت. این کتاب گامی است در جهت هموار کردن راه پژوهش در این زمینه.

این طرح در سال 1376ق در مرکز ترجمه قرآن مجید به زبان‏های خارجی، با هدف شناسایی نسخه‏های خطی موجود از ترجمه‏های فارسی قرآن کریم در کتابخانه‏های جهان آغاز گردید.

در اجرای این طرح کلیه فهارس نسخ خطی منتشر شده در ایران و دیگر کشورها مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات مربوط به نسخ خطی ترجمه‏های قرآن کریم استخراج شد.

این طرح در محدوده فهارس نسخ خطی منتشر شده (به صورت مستقل یا در ضمن نشریات) به اجرا در آمد و حدود 350 فهرست متعلق به بیش از پانصد کتابخانه مورد بررسی قرار گرفت که تعدادی از فهارس در موضوع مورد بحث اطلاعاتی را در بر نداشتند.

از فهارس مذکور، اطلاعات مربوط به نسخ خطی ترجمه‏های قرآن کریم استخراج گردید. در مرحله اول تعداد فیش‏ها به حدود 2000 فیش بالغ شد که پس از حذف فیش‏های مکرر و نسخه‏های متعدد یک‏ترجمه، عنوان‏های باقی مانده به 895 عنوان رسید.

فهرست نسخ خطی قرآن‏های مترجم کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی: محمد آصف فکرت، انتشارات کتابخانه آستان قدس رضوی، 1363ش، وزیری، 480ص. در این کتاب 326 نسخه خطی ترجمه قرآن کریم به فارسی و ترکی معرفی شده است.

ادبیات فارسی بر مبنای تألیف استوری: یو. ا. برگل، مترجم یحیی آرین پور و سیروس ایزدی و کریم کشاورز، تحریر احمدمنزوی، تهران، موءسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1362 ش، 2 جلد.

در جلد اول ص 253ـ97 تعدادی از ترجمه‏های فارسی قرآن کریم معرفی شده است.
بررسی و طبقه بندی نقدهای مربوط به ترجمه‏های قرآن کریم به زبان فارسی: پایان‏نامه کارشناسی ارشد، هادی حجت، استاد راهنما: دکتر آذرتاش آذرنوش، زمستان 1377ش، رحلی، 140ص.

تاریخ ترجمه از عربی به فارسی از آغاز تا عصر صفوی: بخش اول: ترجمه‏های قرآنی، آذرتاش آذرنوش، تهران، انتشارات سروش، 1375ش، وزیری، 327ص.

دائرة المعارف قرآن کریم ـ گنجینه قرآن کریم: حسن سعید، تهران، کتابخانه چهل ستون، مسجد جامع تهران، جلد پنجم، 1408 هجری، وزیری، 183ص.

دانشنامه قرآن و قرآن‏پژوهی: بهاء الدین خرمشاهی، تهران، انتشارات دوستان و انتشارات ناهید، چاپ اول، 1377ش، دو جلد، وزیری، جلد اول 1172ص، جلد دوم 1216ص.

کتاب‏شناسی قرآن و علوم قرآنی: تألیف صدیقه سلطانی‏فر و مریم حکیم سیما، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، زمستان 1370، وزیری، 440ص. در موارد مختلف این کتاب ترجمه هایی از قرآن کریم معرفی شده است.

راهنمای گنجینه قرآن کریم (قرآن‏های خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی): احمد گلچین معانی، مشهد، انتشارات اداره کتابخانه آستان قدس، 1347ش، وزیری، 374ص.

فرهنگنامه قرآنی: گروه فرهنگ و ادب بنیاد پژوهش‏های اسلامی با نظارت دکتر محمد جعفر یاحقی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1372 ش، وزیری، 4 جلد.

فهرست قرآن‏های سلطنتی: بدری آتابای، تهران، کتابخانه سلطنتی، 1351 ش، وزیری، 493ص.

فهرست مشترک نسخه‏های خطی علوم قرآنی در ایران: احمد منزوی، تهران، پیام آزادی، 1378 ش، رقعی، 214ص.
فهرست مشترک نسخه‏های خطی علوم قرآنی در پاکستان: احمد منزوی، تهران، پیام آزادی، 1378 ش، رقعی، 266ص.

فهرست میکروفیلم‏ها و نسخ خطی موزه ملی ایران: محمّد ریاض، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1374 ش، وزیری، 224 ص.

دراین فهرست 234 میکروفیلم و 34 نسخه خطی معرّفی شده است. در ضمن آنها حدود 150 نسخه خطی قرآن معرفی شده که تعدادی از آنها ترجمه دارد.

فهرست نسخ خطی قرآن مجید کتابخانه گنج بخش: محمد نذیر رانجها، اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1372ش، وزیری، 405ص.

فهرست نسخه‏های خطی گنجینه قرآن: علی اکبر خان محمدی، تهران، موءسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی با همکاری سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1370ش، وزیری، 216ص.
نخستین مفسران پارسی نویس: تألیف موسی درودی، تهران، انتشارات نور فاطمه (س)، 1362، وزیری، 232ص. در این کتاب ترجمه‏های کهن فارسی معرفی و ارزیابی شده است.
هزار سال تفسیر پارسی: سید حسن سادات ناصری، منوچهر دانش پژوه، تهران، نشر البرز، 1369 ش. در این کتاب نیز ترجمه‏های کهن فارسی معرفی و ارزیابی شده است.

- ترجمه‏های جدید فارسی

در پنجاه سال اخیر به ترجمه فارسی قرآن توجه جدی شده و ده‏ها ترجمه فارسی جدید از سوی محققان به عالم علم و تحقیق عرضه شده است. به تبع آن نقد و معرفی و ارزیابی این ترجمه رونق گرفته و نشریات به مباحث ترجمه قرآن کریم توجه کرده و مقالات متعددی را در این زمینه منتشر نموده‏اند. علاوه بر آن چند نشریه تخصصی در زمینه قرآن کریم و فصلنامه ترجمان وحی اختصاصاً در زمینه ترجمه قرآن منتشر می‏شود که در هریک آز آنها کتاب‏شناسی‏های متعددی در باره ترجمه‏های قرآن منتشر شده است.
در اینجا کتاب‏شناسی‏ها و مقالات منتشر شده در باره ترجمه‏های فارسی قرآن کریم ذکر می‏شود.
ـ سیری در ترجمه‏های فارسی قرآن: حسن پویا، سروش، سال هجدهم، ش 822، 6بهمن 1375، ص45 ـ 49.
ـ قرآن کریم بیش از هر زبانی به فارسی ترجمه شده است: مروری بر ترجمه‏های قرآن کریم، حسن پویا، ابرار، ش 2236، شنبه 6 مرداد 1375، ص 8. (سخنان حجت الاسلام پویا در میزگرد ترجمه قرآن کریم در فرهنگسرای اندیشه).

ـ میزگرد، پیرامون ترجمه قرآن: حسن پویا، سلام، سال ششم، ش 1505، پنج شنبه 1 شهریور 1375، ص9. (درباره تاریخچه ترجمه قرآن به فارسی و معرفی ترجمه‏های معاصر ).

ـ تاریخچه نقد ترجمه‏های فارسی قرآن کریم: هادی حجت، ترجمان وحی، سال سوم، ش 6، اسفند 1378، ص 49 ـ 61.

ـ نگرشی بر سیر ترجمه قرآن به زبان فارسی: محمد رضا انصاری، ترجمان وحی، سال اول، ش 1، شهریور 1376، ص 25 ـ 37. (به ضمیمه فهرست ترجمه‏های فارسی موجود در مرکز ترجمه قرآن مجید) نیز: جمهوری اسلامی، سال نوزدهم، ش 5388. دوشنبه 15 دی 1376، ص 14.

ـ بررسی ترجمه‏های جدید قرآن: بهاء الدین خرمشاهی، همشهری (ویژه نامه قرآن کریم)، پنج شنبه 12 اسفند 1372، نیز با نام گفت‏وگو درباره ترجمه‏های قرآن مجید، قرآن پژوهی (هفتاد بحث و تحقیق قرآنی)، تهران مرکز نشر مشرق، 1372، ص 704ـ712.

ـ گفت‏وگو در باره ترجمه‏های جدید قرآن: بهاء الدین خرمشاهی، در خاطره شط، چ1، تهران، انتشارات جاویدان، زمستان 1376، ص 704ـ712.

ـ هزار و صد سال ترجمه مکتوب و مدون: گفت‏وگو با بهاء الدین خرمشاهی، همشهری، سال چهارم، ش 961، 13 اردیبهشت 1375، ص 9.

ـ گلگشتی در بوستان ترجمه‏های معاصر قرآن کریم: محمد دشتی، کتاب ماه (دین)، سال اول، ش 3، 29 دی 1376، ص 33ـ25.

ـ ترجمه‏های معاصر و امروزین قرآن کریم از الهی قمشه‏ای تا خرمشاهی: بی بی سادات رضی بهابادی، ندای صادق، سال سوم، ش 12، ص 19ـ28.

ـ ترجمه‏های قرآن مجید: علی رواقی، سروش، سال نوزدهم، ش 871، شنبه، 27 دی ماه 1376، ص 38ـ41.
ـ فهرست کتاب‏های قرآنی منتشر شده از 1995 تا سال 2000 (بخش اول ترجمه قرآن): گلستان قرآن، سال سوم، دوره جدید، ش 37، سه شنبه 5 آذر 1379، ص 43ـ44؛ ش38، پنج شنبه 17 آذر 1379، ص 33ـ35؛ ش 39، سه شنبه 19 آذر 1379، ص 42ـ44؛ ش 42، سه شنبه 23 آذر 1379، ص 38ـ39.

ـ قرآن کریم و ترجمه‏های آن: مجید صالحی، اطلاعات، ش 19296، پنج شنبه 15 فروردین 1370، ص 7.
ـ نقد ترجمه‏های معروف قرآن به زبان فارسی: سید عبد الوهاب طالقانی، کیهان اندیشه، ش28، بهمن و اسفند 1368، ص 221 ـ 229 [نقدی بر ترجمه‏های فارسی الهی قمشه‏ای و آیتی]
ـ درباره آخرین ترجمه‏های قرآن کریم: سید جلال مجتبوی، بینات، سال دوم، ش5، تابستان 1374، ص 119ـ134.
ـ چند ترجمه قرآن مجید به فارسی: علی اصغر محمد خانی، اطلاعات، ش 20413، سه شنبه 10 اسفند 1372، ص6.

ـ قرآن‏های تاشکند: سید علی موجانی، مجله سیاست خارجی، سال دهم، ش 1، بهار 1375، ص 339 ـ 349 . [ فهرست نسخ خطی قرآن‏های مترجم و غیر مترجم موجود در موءسسه خاورشناسی ابوریحان بیرونی آکادمی علوم جمهوری ازبکستان در تاشکند ].

ـ سیری در ترجمه‏های قرآن: مریم میر شمسی، همشهری، سال اول، ش 200، شنبه 13 شهریور 1372، ص 6.

ـ آشنایی با نسخ خطی قرآن‏های مترجم در گنجینه قرآن‏های کتابخانه آستان قدس رضوی، اطلاعات، ش 20043، پنج شنبه 6 آبان 1372، ص 11.

ـ آماری از ترجمه‏های کامل و چاپی قرآن به زبان فارسی: ویژه نامه مرکز ترجمه قرآن کریم به زبان‏های خارجی، به مناسبت چهارمین نمایشگاه قرآن کریم ـ تهران، بهمن 1375، ص 28 ـ 32 و 41.
ـ قرآن‏های مترجم در کتابخانه آستان قدس رضوی: خراسان، ش 12797، شنبه 17 مهر 1372، ص 5.
ـ کتاب‏شناسی ترجمه‏های قرآن به زبان فارسی: اطلاعات، ش 21248، پنج شنبه 18 دی 1376، ص 7. [کتاب‏شناسی هجده ترجمه قرآن به زبان فارسی ].

ـ گنجینه‏ای در دل تاریخ: مروری بر ترجمه‏های کهن فارسی از کلام اللّه مجید، گلستان قرآن، سال سوم، دوره جدید ش 23، دوشنبه 14 شهریور 1379، ص 13 ـ 22. [معرفی شانزده ترجمه کهن قرآن به فارسی ].

ـ کتاب‏شناسی جهانی ترجمه‏ها(TranslationmIndex)، ایندکس بانک اطلاعات کتاب‏شناسی بین‏المللی ترجمه‏ها از سال 1979 میلادی است. این مجموعه که نسخه هشتم آن توسط یونسکو و در قالب لوح فشرده عرضه شده، کتاب‏های ترجمه شده را در بیش از 100 کشور جهان فهرست نموده است. ویراستِ کنونی این نرم‏افزار، حاوی داده‏های کتاب‏شناسی بیش از 1200000 منبع ترجمه شده در میان چهارصد زبان مختلف دنیا از حدود 200000 پدید آورنده در زمینه‏های موضوعی مختلف است.8
ـ ترجمان وحی، فصلنامه تخصصی مرکز ترجمه قرآن مجید به زبان‏های خارجی. در شماره‏های مختلف این مجله کتاب‏شناسی‏ها و معرفی و نقد ترجمه‏های قرآن کریم به زبان‏های مختلف منتشر شده است.
ـ 10 ترجمه جدید از قرآن به زبان‏های زنده دنیا، گلستان قرآن، ش 165، سال ششم، نیمه دوم آذر ماه 1382، ص24.
ـ تاریخ ترجمه قرآن در جهان، تألیف و ترجمه: دکتر جواد سلماسی زاده، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1369ش، وزیری، 168ص.

ـ کتاب‏شناسی جهانی ترجمه‏ها و تفسیرهای چاپی قرآن مجید به شصت و پنج زبان
فراهم آورنده: عصمت بنیارق ـ خالد ارن، ترجمه و نگارش: محمد آصف فکرت، انتشارات بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی، 1373 ش، وزیری، 359ص. (معرفی این کتاب: محمد علی سلطانی، آینه پژوهش، سال پنجم، ش 29 ـ 30. بهمن و اسفند 1373، ص 122).

ـ ترجمه‏های موجود قرآن به زبان‏های گوناگون، ج. د. پیرسن، ترجمه هوشنگ اعلم، تحقیقات اسلامی، سال اول، ش 2 و سال دوم، ش 1، (1365ـ1366)، ص 1 ـ 11.

ـ فهرست مقالات فارسی ترجمه قرآن کریم، هادی حجت، ترجمان وحی، سال سوم، ش 5، شهریور 1378، ص 94 ـ 121.

ـ ترجمه قرآن به زبان‏های زنده دنیا، علی حجتی کرمانی، درس‏هایی از مکتب اسلام، سال چهاردهم، ش 7،

مرداد 1352، ص 17 ـ 21.

ـ ترجمه قرآن به زبان‏های اروپایی، سید هادی خسرو شاهی، کیهان اندیشه، ش 28، بهمن و اسفند 1368، ص 210ـ220.

ـ مستشرقان و قرآن کریم، سید محمد دامادی، وقف، میراث جاویدان، سال سوم، ش 11و 12، پاییز و زمستان 1374، ص 42ـ48.

ـ ترجمه‏های قرآن، عباس زریاب خویی، بزم آورد، شصت مقاله در باره تاریخ فرهنگ و فلسفه، ج 1، انتشارات محمد علی علمی، 1368، ص 437 ـ 441. [بخشی از مقاله «قرآن»].
ـ چند نکته درباره ترجمه‏های اروپایی قرآن، محمد علی سجادیه، کیهان اندیشه، ش30، خرداد و تیر1369، ص 166 ـ 167. [درباره مقاله آقای خسرو شاهی در شماره 28 کیهان اندیشه راجع به ترجمه‏های اروپایی قرآن ].

ـ نگرشی به ترجمه قرآن در غرب، عبد الرحمن عقیقی بخشایشی، درس‏هایی از مکتب اسلام، سال سی و دوم ش 8، آبان 1371، ص 48 ـ 55.

ـ فهرستی از مطالعات اروپایی درباره ترجمه قرآن، مرتضی کریمی نیا، ترجمان وحی، سال دوم، ش4، اسفند 1377، ص 87ـ93.

ـ نگاهی گذرا به ترجمه‏های قرآن به زبان‏های شرقی و غربی، علی اکبر مهدی پور، نسل نو، سال چهارم، ش 4، شعبان 1398 هـ. ق، ص 11 ـ 14 و 26.

ـ آشنایی با کتابخانه تخصصی مرکز فرهنگ و معارف قرآن، محمد علی هاشم زاده، بینات، سال دوم، ش 5 بهار 1374، ص 160 ـ 167. [در صفحه 164 و 165 فهرست ترجمه‏های قرآن به زبان‏های مختلف موجود در کتابخانه تخصصی مرکز فرهنگ و معارف قرآن آمده است].

ـ آمار اجمالی قرآن‏های مترجم به زبان‏های خارجی موجود در مرکزترجمه قرآن کریم تا تاریخ 22/11/78، ترجمان وحی، سال سوم ش6، زمستان 1378، ص 98 ـ 100.

ـ اولین ترجمه قرآن به زبان اروپایی، اطلاعات، (ویژه نامه قرآن کریم)، شنبه 15 بهمن 1373، ص 2.
ـ طرح کتاب شناسی جهانی ترجمه‏های قرآن کریم در سه مرحله، ترجمان وحی، سال دوم، ش 3، شهریور 1377، ص 120 ـ 121.

ـ گزارش آماری ترجمه‏های قرآن کریم به 44 زبان زنده جهان، جمهوری اسلامی (ویژه‏نامه نمایشگاه قرآن کریم)، پنج شنبه 5 بهمن 1374، ص 8.

ـ گزارشی از مرکز ترجمه قرآن مجید به زبان‏های خارجی، جوان، پیش شماره 6، ویژه‏نامه قرآن و معارف اسلامی، مهر 1377، ص 4.

ـ نمایش قرآن‏های خطی، نفیس و مترجم در تهران، جمهوری اسلامی، سال شانزدهم، ش 4562، پنج شنبه 4 اسفند 1373، ص 12. [ به همراه تاریخچه ترجمه قرآن به فارسی و به زبان‏های خارجی ].