آمار اجمالی قرآن های مترجم به زبان های خارجی موجود در مرکز ترجمه قرآن مجید تا آبان ماه ۱۳۸۰به ۹۳زبان زنده دنیا می باشد.
این زبان ها عبارتند از : آلبانیایی ، آلمانی ، اردو، ارمنی، ازبکی، اسپانیایی، اسپرانتو، انگلیسی ، ایتالیایی، ایرلندی ، بلغارستانی، پالی، پرتغالی، تامیلی، ترکی آذری، ترکی استانبولی، تلوگو، بنگالی، تیبیتان، چک ، چینی، دانمارکی ، دری، روسی، رومانیایی، ژاپنی ، سانسکریت، سریانی ، سوئدی، سواحلی، سومالی، عبرانی، عبری، عربی، فارسی، فرانسه، فنلاندی، قرقیزی، قزاقی، کردی، کرواتی ، کره ای، کنری، کونکانی، گیلکی ، لاتین، لهستانی، مالایالام ، مجاری، مراتی ، نروژی ، هلندی، هندی و یونانی
ترجمههای کامل قرآن به زبان انگلیسی
ردیف | مترجم قرآن | نام کامل | عنوان ترجمه | عنوان کامل ترجمه | توضیحات | تاریخ و محل چاپ |
۱ |
آرتور جان آربری |
Arthor John Arberry |
قرآن مترجم |
The Koran interpreted |
فاقد یادداشتهای توضیحی ولی دارای مقدمه راجع به اهمیت سبک قرآن |
چاپها متعدد در تاریخها مختلف |
۲ |
ابوشبابه |
|
قرآن کریم |
|
همراه متن عربی و تفسیر کوتاه به عنوان «المنتخب» |
قاهره، ۱۹۹۳ |
۳ |
میرزا ابوالفضل |
|
قرآن کریم |
The Quran |
ترجمه از عربی به انگلیسی با متن و حواشی مختصر |
۴ |
اثر حسین |
|
پیام قرآن |
The Message of Quran |
|
لاهور، بنیاد کتاب اسلامی، ۱۹۷۴ |
۵ |
میر احمد علی |
|
قرآن مجید |
The Holy Quran |
ترجمه و تفسیر به زبان انگلیسی، با متن عربی و حواشی آیتالله حاجی میرزا مهدی پویای یزدی |
کراچی، ۱۹۹۶ |
۶ |
تامس بالانتین اروینگ (حاج تعلیم علی) |
T. B. Irving |
قرآن کریم |
|
بدون متن و یاداشتهای توضیحی |
ورمونت، ۱۹۸۵ و با تجدید نظر و بهسازی مترجم: تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی |
۷ |
محمد فاروق اعظم ملک |
|
ترجمه معانی قرآن کریم (هدی للنّاس) |
|
همراه با تقریظی از دانشگاه الازهر (قاهره) و دانشگاه بینالمللی اسلامی پاکستان، فهرست تفصیلی محتوای سورهها، معرفی تقسیمبندیها قرآن و واژهنامه اصطلاحات قرآنی و... |
۸ |
احمد شیخ انیس |
|
جمال قرآن |
Jamal-ul-Qur`an |
ترجمه به زبان انگلیسی از روی ترجمه اردوی پیر محمد شاه ازهری، با مقدمه مفصل پیر محمد و... |
لاهور و کراچی (پاکستان) انتشارات ضیاءقرآن، ۲۰۰۰ |
۹ |
علی اوزک و دیگران |
|
قرآن کریم |
|
همراه متن عربی و مطالب توضیحی مختصر |
استانبول، ۱۹۹۴ |
۱۰ |
ا. رحمن ای دوی |
|
قرآن کریم |
|
همراه متن عربی، ترجمه و تلفظ به زبان انگلیسی |
آمریکا، ۱۹۸۰ |
۱۱ |
اکبر ایرانپناه |
|
قرآن انگلیسی |
|
تلفظ با الفبای لاتین، ترجمه به زبان انگلیسی |
تهران، ۱۳۶۲ |
۱۲ |
ویلیام بدول |
William Bedwell |
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان انگلیسی |
فاقد مشخصات چاپ |
۱۳ |
ریچارد بل |
Richard Bell |
قرآن، همراه با آرایش مجدد سورهها |
|
ترجمه به زبان انگلیسی |
ادینبورگ (اسکاتلند) ۱۹۳۷ و ۱۹۳۹ و با تجدید نظر مونتگمری وات ۱۹۷۰ |
۱۴ |
ادوارد هنری پالمر (پامر) |
E. H. Palmer |
قرآن مجید |
The Qur`an |
ترجمه به زبان انگلیسی، با ویرایش ماکس مولر |
چاپهای متعدد در تاریخها و جاهای مختلف |
۱۵ |
اس. ال. پول |
S. L. Pool |
قرآن کریم |
|
ترجمه انگلیسی جورج سیل، با مقدمه پول |
لندن، ۱۸۷۹ |
۱۶ |
ویلیام پیکتال (محمد مارمادوک) |
W. Pikthall (Mohammad Marmaduke) |
معنی قرآن مجید |
The Meaning of the Glorious Koran |
|
چاپهای متعدد در تاریخها و جاهای مختلف (چاپ اول، لندن، ۱۹۲۸) |
۱۷ |
کولین ترنر |
|
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان انگلیسی از روی ترجمه فارسی محمدباقر بهبودی |
انگلستان، ۱۹۹۷ |
۱۸ |
ر. تیلور |
|
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان انگلیسی از روی ترجمه فرانسوی آندره دوریه |
۱۶۸۸ |
۱۹ |
علی احمدخان جالندهری |
|
ترجمه قرآن کریم |
Translation of the Glorious Holy Quran |
ترجمه و تفسیر به زبان انگلیسی |
لاهور، بعثه جهانی اسلامی، ۱۹۶۲، ۱۹۶۳، ۱۹۷۸ |
۲۰ |
لعلمحمد چولا |
|
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان انگلیسی |
دمشق، دالفکر، ۱۹۶۶ |
۲۱ |
محمدعلی حبیب |
|
قرآن مجید |
The Holy Quran |
ترجمه به زبان انگلیسی با متن عربی، یاداشتهای پاورقی از ح.م. شاکر، |
کراچی، تاج |
۲۲ |
میرزا حیرت دهلوی |
|
قرآن کریم |
The Holy Quran |
ترجمه جمعی از شرقشناسان. ویراسته میرزا حیرت دهلوی |
دهلی، ۱۹۱۲ |
۲۳ |
م. م. خطیب |
|
قرآن مجید، ترجمه معانی و تفسیر |
|
شامل مقدمهای درباره اسلام و سیره نبوی و یادداشتهای توضیحی |
لندن، ۱۹۸۶ |
۲۴ |
ان. اچ. داوود |
N. H. Dawood |
قرآن مجید |
The Koran |
ترجمه به انگلیسی |
چاپهای متعدد در لند و بالتیمور در زمانهای مختلف |
۲۵ |
عبدالماجد (عبدالمجید) دریابادی |
|
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان انگلیسی همراه تفسیر |
لاهور، ۱۹۴۱-۱۹۵۷ (۴بار به چاپ رسیده) |
۲۶ |
جان میدوز رادول |
John Medows Rodwell |
قرآن مجید |
The Koran |
ترجمه عربی به انگلیسی، ترتیب سورهها بر حسب نزول، با یادداشتها و فهرست |
بارها چاپ در لندن و نیویورک در تاریخهای مختلف |
۲۷ |
الکساندر راس |
Alexsander Ross |
قرآن محمد |
The Alcoran of Mahomet |
ترجمه به انگلیسی از روی ترجمه فرانسوی آندره دوریه با مقدمهای در سیرت پیامبر اسلام و مطالبی راجع به قرائت قرآن |
چاپهای متعدد در زمانهای مختلف در آمریکا و انگلستان |
۲۸ |
رشید سعید کساب |
|
قرآن کریم |
|
همراه متن عربی و پاورقی توضیحی در بیشتر صفحات |
اردن ۱۹۹۴ |
۲۹ |
سیدمحمد رضوی |
|
قرآن کریم |
|
بدون متن عربی به زبان انگلیسی |
کانادا، ۱۹۸۵ |
۳۰ |
سموئیل زویمر |
Samuel Zwemer |
قرآن کریم |
|
ترجمه آیات انگلیسی |
۱۹۱۵ |
۳۱ |
میکائیل سلز |
Michael Sells |
رهیافتی به آیات نازل شده قرآن |
Approaching The Quran: the Early Revelations |
|
ارگون (کانادا)، White Could Press، ۱۹۹۹ |
۳۲ |
ام. اچ. سلیکیو |
M. H. Slykiv |
|
The Holy Quran Arabic Text and English Translation Footnotes |
|
۳۸ |
س. م. عبدالحمید |
|
قرآن الهی |
The Divin Quran |
ترجمه به زبان انگلیسی با متن عربی و یاداشتهای کوتاه توضیحی |
داکا، انجمن تبلیغ اسلامی، ۱۹۶۲-۱۹۶۸ |
۳۹ |
جورج سیل |
George Sale |
قرآن مجید |
The Holy Quran |
با دستور ویژه و تجدید نظر و مقایسه با ترجمههای گذشته |
چاپهای متعدد در تاریخهای مختلف و جاهای مختلف |
۴۰ |
محمد شاکر |
Mohammad S. (H.) Shakir |
قرآن مجید |
The Glorious Qur`an |
ترجمه به زبان انگلیسی با اقتباس از ترجمه انگلیسی محمدعلی لاهوری |
نیویورک ۱۹۸۲، قم ۱۳۸۰/۲۰۰۱ |
۴۱ |
شاه فریدالحق |
|
قرآن کریم |
|
ترجمه به انگلیسی از روی ترجمه اردوی رضاخان بریلوی (کنزالایمان) |
بمبئی، ۱۹۸۸ |
۴۱ |
شیر علی |
|
قرآن مجید |
The Holy Qur`an |
ترجمه به زبان انگلیسی با متن عربی، به اهتمام میرزا بشیرالدین محمود احمد |
چاپهیا متعدد در زمانهای مختلف در هند و پاکستان |
۴۲ |
سیدعباس صدرعاملی |
|
قرآن کریم |
|
ترجمه و تفسیر به زبان انگلیسی |
اصفهان، ۱۹۹۴ |
۴۳ |
صلاحالدین پیر |
|
قرآن شگفتانگیز |
The Wonderful Koran |
|
امینآباد (پنجاب پاکستان)، ۱۹۶۰-۱۹۷۱ |
۴۴ |
محمد ضفراللهخان |
|
قرآن مجید |
The Qur`an |
ترجمه به زبان انگلیسی |
چاپهای مختلف در لندن و نیویورک |
۴۵ |
عبدالطیف |
|
القرآن |
Al-Qur`an |
ترجمه به زبان انگلیسی از روی تفسیر اردوی ابوالکلام آزاد |
حیدرآباد، آکادمی مطالعات اسلامی، ۱۹۶۹ |
۴۶ |
عبدالله یوسفعلی |
|
قرآن جلیل |
The Glorious Qur`an |
ترجمه به زبان انگلیسی |
چاپهای متعدد در تاریخها و جاهای مختلف |
۵۹ |
لاله مهری بختیار |
Laleh Mehree Bakhtiar |
قرآن برین |
The Sublime Quran |
|
۲۰۰۷، آمریکا |
فهرست مهمترین ترجمههای کامل قرآن به زبان فرانسوی:
ردیف | مترجم قرآن | نام کامل | عنوان ترجمه | عنوان کامل ترجمه | توضیحات | تاریخ و محل چاپ |
۱ |
غلامحسین ابوالقاسمی فخری |
|
قرآن |
Le Coran |
متن آیایت به خط عثمان طه، حرف نگاری و آوا نگاری با حروف لاتینی و ترجمه آیات با رنگهای متفاوت، ترجمه به زبان فرانسه |
قم، انتشارات انصاریان، ۲۰۰۰ |
۲ |
ژاک برک |
Jacques Berque |
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان فرانسه |
پاریس، ۱۹۹۰ |
۳ |
رژی بلاشر |
Régis Blachère |
درآمدی بر قرآن |
|
ترجمه به زبان فرانسه، به ترتیب نزول آیات و تقویی تاریخی سورهها |
پاریس، ۱۹۴۷-۱۹۵۰، ۱۹۵۷، ۱۹۶۶، ۱۹۷۶ |
۴ |
حمزه بوبکر |
Hamza Boubakeur |
قرآن |
Le Coran |
ترجمه به زبان فرانسه |
پاریس، ۱۹۷۲، ۱۹۷۷، ۱۹۷۹ |
۵ |
احمد بودیب |
Ahmed Boudib |
واژهنامه قران |
Le Coran Glorieux |
بدون متن عربی، شامل مقدمهای مفصل درباره شجرهنامه و زندگی پیامبر اسلام و مقدمهای کوتاه شامل سوره فاتحه و شرح گسترش اسلام در کشورهای مختلف، همراه با حواشی، ترجمه و شرح به زبان فرانسه |
پاریس و انگلستان، ۱۹۶۷ |
۶ |
بوریما عبده داود |
Boureima Bbdou Daouda |
تفسیر معانی القرآن الکریم باللغة الفرنسیة |
Le sens des versets du Saint Qour'an |
همراه متن عربی قرآن، ترجمه و تفسیر از روی ترجمه فرانسه محمد حمیدالله، ریم الخط آیات قرآن برگرفته از خطاطی عثمان طه، نظام آوا نگاری فرانسه |
ریاض، ۱۹۹۹ |
۷ |
اوکتاو پِل |
Octave Pelse |
قرآن |
Le Coran |
ترجمه به زبان فرانسه |
پاریس، لاروس، ۱۹۳۶ (۷بار چاپ شده) |
۸ |
جواد حدیدی و یحیی علوی |
|
قران کریم |
|
ترجمه به زبان فرانسه، دارای حاشههای لغوی/توضیحی، تفسیری و واژهنامهٔ دوسویه، همراه با مقدمهای مفصل راجع به شیوه نوین این ترجمه، با متن قران کریم |
مرکز ترجمه قرآن مجید، ۲۰۰۰ |
۹ |
محمد حمیدالله |
Muhammad Hamidullah |
قران مجید |
Le saint Coran |
ترجمه از عربی به زبان فرانسه، با قدمه لویی ماسینیون به خط لاتین |
پاریس، ۱۹۵۹، ۱۹۵۹، ۱۹۶۳، ۱۹۶۳، ۱۹۶۵، ۱۹۶۶، ۱۹۷۱؛ بیروت، ۱۹۷۳، ۱۹۸۰، ۱۹۹۰؛ دهلی |
۱۰ |
رنه خوام |
René Khawam |
قران کریم |
|
ترجمه به زبان فرانسه |
پاریس، ۱۹۹۰ |
۱۱ |
آندره دوریه |
André Du Ryer |
قرآن محمد |
L، Alcoran de Mohammed |
ترجمه از زبان عربی به زبان فرانسه |
چاپهای متعدد |
۱۲ |
مارسل دیویک |
M. Devic |
قرآن |
|
ترجمه به زبان فرانسه |
۱۸۸۳ |
۱۳ |
کلود اتین ساواری |
Claude-Etienne Savary |
قرآن |
Le Coran |
ترجمه به زبان فرانسه با مقدمه کردن و خود مترجم |
چاپهای متعدد |
۱۴ |
آندره شورقی (شورکی) |
André Chouraqui |
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان فرانسه |
پاریس، ۱۹۹۱ |
۱۵ |
آمور غدیره |
A. Ghadira |
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان فرانسه، به خط لاتین |
لیون، ۱۹۵۶ |
۱۶ |
فاطمه زیده |
|
قرآن |
L. Alkoran |
ترجمه به زبان فرانسه، به خط لاتین |
لیسبون، ۱۸۶۱ |
۱۷ |
کازیمیزسکی، آلبرت دوبیبرشتاین |
Kasimirsky، Albert. Du. Bibrestein |
قرآن |
Le Coran |
ترجمه از عربی به زبان فرانسه |
چاپهای متعدد |
۱۸ |
صلاحالدین کشرید |
|
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان فرانسه |
بیروت، ۱۹۸۴، ۱۹۸۵ |
۱۹ |
آنتوان گالان |
Antonie Galland |
قرآن کریم |
|
ترجمه به زبان فرانسه |
فاقد مشخصات چاپ |
۲۰ |
ژان روژان |
Jean Grosjean |
قرآن |
Le Coran |
ترجمه به زبان فرانسه، با یادداشت ژاک برگ، همراه متن عربی |
پاریس، ۱۹۷۲؛ بیروت، ۱۹۷۴، ۱۹۹۴ |
۲۱ |
دنی ماسون |
Denise Masson |
قرآن |
Le Coran |
ترجمه به زبان فرانسه، به خط لاتین، با مقدمه ژان کروژان |
بلژیک، ۱۹۶۷؛ با متن عربی، بیروت، ۱۹۷۵ و پاریس، ۱۹۷۶ |
۲۲ |
ادوارد لویی مونته |
Edward. L. Montet |
قرآن |
Le Coran |
ترجمه به زبان فرانسه، همران مقدمهای درباره نزول آیات و سیره پیامبر اسلام |
پاریس، ۱۹۲۹؛ بیروت، ۱۹۴۹، ۱۹۵۴، ۱۹۵۸، ۱۹۶۳؛ ۱۹۶۸، ۱۹۶۹ |
ترجمههای قرآن به زبان آلمانی
ترجمه قرآن به زبان ایتالیایی:
ترجمه قرآن به زبان گرجی:
ترجمه قرآن به زبان اسپانیایی:
عنوان : قرآن به زبان اسپانيايى (پيام قرآن )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : محمد اسد تعداد صفحات : 975 ناشر : مركز اسناد و انتشارات شوراى اسلامى تاريخ و نوبت چاپ : 2001 چاپ نخست
مندرجات كتاب
اين نسخه از ترجمه قرآن كه به صورت مستقيم از زبان عربى به اسپانيايى برگردانده شده ، دربردارنده تمامى سوره هاى قرآن به انضمام فهرست موضوعى واژه هاى آن است . همچنين به منظور توضيح برخى اصطلاحات قرآنى ، در پايان كتاب بخشى با عنوان ضميمه افزوده شده است . عنوان مقالات موجود در بخش ضميمه عبارتند از: نمادگرايى و رمز و كنايه در قرآن ،مقطعات قرآنى ، درباره لفظ و مفهوم جن در قرآن و بخشى با عنوان «سفرشبانه ». افزون بر بخش ضميمه ، بيش از نيمى از حجم كتاب را توضيحات ، تعابير و تفاسيرى تشكيل مى دهدكه مترجم در پى نوشت صفحات كتاب درباره آيات آورده است و از آنجا كه نگرش مترجم بيشتر مبناى عرفانى دارد، ترجمه آيات و تفاسير مربوطه نيز با شناسه هاى عرفانى عرضه شده است . مترجم كتاب همچنين در برگردان منثور قرآن علاوه بر معرفى سوره هاى مكى و مدنى به برخى شؤون نزول آيات نيزاشاره كرده است . مترجم در مقدمه كتاب به ابعاد مختلف قرآن از نظر موضوعى و محتوايى اشاره كرده و نيز ويژگى هاى بى بديلى از تاريخ دينى ، اجتماعى و سياسى مندرج در آيات را برمى شمرد. وى در بخشى ديگرخاطرنشان مى كند كه «هيچ متن مقدس ديگرى چنين تماس بى واسطه و مستقيمى با زندگى و شخصيت افراد جامعه نداشته و اين تماس بى واسطه در نهايت به جريان سازى تمدن هاى بى شمارى مدد رسانده است .» مترجم يكى از هدف هاى اساسى خود را در ترجمه اين اثر گرانقدر عمل به پيام خود قرآن معرفى مى كند و در اين باره ارزش هاى معنوى و تاريخى آن را يادآور مى شود كه : با توجه به فشردگى و غنايى كه در قرآن هست ، مى توان گفت هيچ كتابى تا اين اندازه خواننده نداشته است ؛ بدون اينكه اين نكته نافى اعتبار ديگر كتب آسمانى باشد. نيز هيچ كتاب ديگرى نيست كه طى اعصار متمادى چنين پاسخى جهانى به اين پرسش داده باشد: چگونه بايد رفتار مى كردم براى رسيدن به خير دنيايى و آمرزش اخروى ؟ هر چند كه مسلمانان تعابير متفاوتى از اين سخنان دارند و بسيارى نيز از روح اصلى اين پيام دورشده اند، اما اين سخن هنوز ماندگار است كه : قرآن براى كسانى كه به آن ايمان داشته و دارند نازل شد.قرآن ظهور قطعى رحمت خداوندى و دربردارنده حكمت والا و كمال زيبايى براى انسان است . ترجمه اين اثر نفيس براساس قرآن نسخه حفص ابن سليمان الاسدى و براساس نسخه اى كه نشر«سلطنتى مصر» نخستين بار در سال 1337 هجرى در قاهره منتشر كرده ، انجام شده كه بسيارى ازمحققين عرب آن را به عنوان دقيق ترين اثر در بين آثار منتشره ارزيابى كرده اند. در توضيحات آيات اشاراتى نيز به «كتاب مقدس » وجود دارد كه از نسخه چاپ اورشليم استخراج و درج شده است . مهم ترين منابعى كه در توضيح و تفسير آيات اين كتاب استفاده شده اند، عبارتند از: ـ كتاب السنه ، اثر ابوداوود سليمان الاشعث (275 هـ ) ـ اساس البلاغه ، اثر محمد بن عمر زمخشرى (538 هـ ) ـ معالم التنزيل ، اثر حسين بن مسعود الفراالبقاوى (516 هـ ) ـ انوار التنزيل و اسرار التأويل ، اثر عبدالله بن عمر البيداوى (685 هـ ) ـ كتاب السنن ، اثر ابوبكر احمد بن حسين بيهقى (458 هـ ) ـ بدايه المجتهد ونهايت المقتصد، اثر محمد بن احمد ابن رشد (595 هـ ) ـ الجامع الصحيح ، اثر محمد بن اسماعيل بخارى (256 هـ ) ـ المسند، اثر احمد بن محمد بن حنبل (354 هـ) ـ وفيات العيان ، اثر احمد بن ابراهيم بن خلكان (681 هـ ) ـ سيرت النبى ، اثر عبدالمالك بن هشام (243هـ) ـ كتاب التقسيم والانواع ، اثر محمد بن احمد بن حبان (354 هـ) ـ كتاب المغازى ، اثر محمد بن عمر الواقدى لازم به يادآورى است كه تاريخ ترجمه قرآن به زبان اسپانيايى به قرن ها پيش باز مى گردد، ليكن مهم ترين ترجمه هايى كه طى سال هاى اخير از قرآن عرضه شده ، عبارتند از:
عنوان : قرآن (به زبان اسپانيايى )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : خوان ب . برگوا تعداد صفحات : 868 ناشر : آثار كلاسيك برگوا ـ Clasicos Bergua از مجموعه كتاب هاى «گنج ادبى ) تاريخ و محل چاپ : 1978 مادريد
عنوان : بخش هايى از قرآن (به زبان اسپانيايى )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : گروه مترجمين تعداد صفحات : 494 صفحه ناشر : كتاب هاى ويزيون Vision تاريخ و محل چاپ : بارسلون 1979
عنوان : قرآن (به زبان اسپانيايى )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : عبدالغانى تعداد صفحات : 577 صفحه ناشر : كتبيبه Kutubia تاريخ و محل چاپ : گرانادا 1994
عنوان : قرآن (به زبان اسپانيايى )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : خواكين گارسيا براوو تعداد صفحات : 471 صفحه ناشر : لوييس تاسو Luis Tasso تاريخ و محل چاپ : اول : بارسلون 1986، دوم : بارسلون 1998
عنوان : قرآن (به زبان اسپانيايى )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : خوان برنت تعداد صفحات : 511 صفحه ناشر : اپتيما Optima تاريخ و محل چاپ : بارسلون 1999
عنوان : قرآن (اسپانيايى ـ عربى )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : خوليو كورتس تعداد صفحات : 827 + 26 ناشر : هردر Herder تاريخ و محل چاپ : اول : مادريد 1984، دوم : نيويورك 1992، سوم : بارسلون 1999 از روى متن عربى چاپ رسمى سال 1923 به حمايت شاه فواد اول (مصر). اين نسخه از ترجمه قرآن طى چند سال اخير بدون تاريخ در ايران (قم ) از سوى «مركز نشر فرهنگ اسلامى در عالم » منتشر شده است .
عنوان : قرآن (به زبان اسپانيايى )
ترجمه از زبان : عربى نام مترجم : ندارد تعداد صفحات : 561 صفحه ناشر : ابليسكو Obelisco تاريخ و محل چاپ : بارسلون 1997
ترجمه قرآن به زبان فارسی
کتاب آسمانی قرآن کریم در طول تاریخ همواره محور اندیشه و عمل مسلمانان بوده است. مسلمانان برای گشودن معضلات فکری و عقیدتی و رفع مشکلات فردی و اجتماعی به این کتاب مقدس مراجعه میکردند. از این طریق آثار فراوانی در علوم مربوط به قرآن خلق گردید و صدها کتاب در تفسیر، تجوید، ترجمه، رسمالخط، قرائات و دیگر علوم قرآنی نگاشته شد.
از جمله آثاری که در این زمینه پدید آمد، ترجمه قرآن کریم به زبانهای غیر عربی است. اولین زبانی که قرآن کریم بدان ترجمه گردید، زبان فارسی بود. ایرانیان با عشق و علاقه وافری که به اسلام و قرآن داشتند، برای همگانی شدن فهم قرآن اقدام به ترجمه و تفسیر آن به زبان فارسی نمودند، که حاصل آن صدها تفسیر و ترجمه پارسی است که به دست ما رسیده است. این آثار علاوه بر جنبه مذهبی و دینی از لحاظ ادبی و زبان شناسی دارای اهمیت فوق العاده هستند و از این طریق میتوان به بسیاری از واژههای دقیق پارسی و مرادف آنها در عربی دسترسی پیدا کرد.
اولین ترجمه فارسی
طبق مصادر موجود اولین کسی که اقدام به ترجمه قرآن کریم به پارسی نمود، سلمان فارسی است. درباره ترجمه سلمان فارسی گفتار متفاوت است. اسفراینی در تفسیر تاج التراجم در این زمینه چنین مینویسد: ناچار بُوَد که قرآن را ترجمه باشد به زبانی دیگر تا اهل لغت آن را بدانند و ترهیب ایشان بدان حاصل شود. و از بهر این معنی بود که سلمان فارسی از مصطفی ـ صلی اللّه علیه و سلم ـ دستوری خواست تا قرآن به پارسی به قوم خویش نویسد، وی را دستوری داد. چنین گفتهاند که وی قرآن بنبشت و پارسی آن اندر زیر آن بنبشت آنگه به آخر آن بنبشت: هذا القرآن الذی انزل علی محمد؛ این است قرآن که فرو فرستیده آمده است بر محمد صلی اللّه علیه و سلم. 9
در برخی مصادر نیز عنوان شده که سلمان فقط سوره فاتحه را به پارسی ترجمه نموده است: روی ان اهل الفارس کتبوا الی سلمان الفارسی ان یکتب لهم الفاتحه بالفارسیة فکتب لهم: « بسم اللّه الرحمن الرحیم، بنام یزدان بخشاینده».
فکانوا یقرووءن ذلک فی الصلاة حتی لانت ألسنتهم. و بعد ما کتب، عرضه علی النبی صلی اللّه علیه و سلم.10 جاحظ نیز در باره سخنوری موسی بن سیّار اسواری (م255ق) مینویسد:
در مجلس خود که مشهور بود مینشست تازیان در سمت راست و ایرانیان در چپ او مینشستند و او آیهای از کتاب خدا میخواند و آن را به عربی برای تازیان تفسیر میکرد. سپس به ایرانیان روی میکرد و تفسیر آن را برای ایشان به فارسی میگفت و کسی در نمییافت که به کدام زبان بهتر سخن میگوید. و در جای دیگر میگوید:
موسی بن سیّار اسواری تفسیر قرآن میکرد به پارسی.11
در قرنهای بعدی ترجمههای متعددی از قرآن کریم انجام گرفت که از میان آنها ترجمه تفسیر طبری، کشف الاسرار میبدی، ترجمه ابوالفتوح رازی، تفسیر گازر، مواهب علیه مشهور به تفسیر حسینی، ترجمة الخواص زوارهای، منهج الصادقین و خلاصه آن، بیشتر از دیگر ترجمهها، مورد توجه قرار گرفته و در ترجمههای بعدی تاثیرگذار بودند.
در دائرة المعارف تشیع مدخلی با عنوان «ترجمه قرآن» ـ که نگارش آن را مرحوم آقای محمد حسین روحانی برعهده داشته ـ و در جلد هفتم دانشنامه جهان اسلام در ذیل مدخل «ترجمه قرآن»12، درباره تطور ترجمهفارسی قرآن و مباحث نظری آن و ترجمههای معروف پارسی، سخن رفته است.
- ترجمههای کهن فارسی
ترجمهءهای کهن پارسی قرآن کریم از جهات مختلف مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و شناسایی و انتشار آنها در سالهای اخیر روند رو به رشد داشته است.
در دائرة المعارفها نیز ترجمههای کهن فارسی مورد توجه قرار گرفته است.
علاوه بر انتشار متن چندین ترجمه کهن و مقالات متعدد در معرفی و نقد آنها، در فهارس نسخ خطی این ترجمهها معرفی و علاوه بر آن چندین کتابشناسی مستقل در این رابطه منتشر شده است. در فهارس نسخ خطی ترجمههای قرآن کریم به چند سبک معرفی شده است. در برخی از آنها ترجمه قرآنها فقط با عنوان «قرآن مترجم» یاد شده و هیچ خصوصیت دیگری ذکر نشده است. در برخی از فهارس نیز به ترجمهها توجه نشده و ترجمههایی که در لابهلای سطور در مصحفها و کتابهای دعا تحریر شده، معرفی نگشته است. در تعدادی از فهارس نیز به مسئله ترجمه به صورت جدی توجه شده و.. .مشخصات ظاهری ترجمهها ذکر و نمونههایی از ترجمه نقل شده است.
در اینجا کتابها و فهارس نسخههای خطی که اختصاصاً درباره قرآنهای مترجم تدوین شده، یا در آنها بخشی به معرفی نسخههای خطی ترجمههای قرآن کریم اختصاص یافته، معرفی میگردد. کتابنامه بزرگ قرآن کریم: شیخ محمد حسن بکایی، مرکز نشر قبله، (تاکنون 16 جلد از آن منتشر شده است). در جلد چهارم این کتاب ترجمههای قرآن کریم به زبانهای مختلف معرفی شده است. فهرستگان نسخههای خطی فارسی قرآن کریم: در دست نبودن اطلاعات جامع در باره نسخههای موجود از ترجمههای قرآن کریم، پژوهش در این زمینه را با دشواری مواجه میساخت. این کتاب گامی است در جهت هموار کردن راه پژوهش در این زمینه.
این طرح در سال 1376ق در مرکز ترجمه قرآن مجید به زبانهای خارجی، با هدف شناسایی نسخههای خطی موجود از ترجمههای فارسی قرآن کریم در کتابخانههای جهان آغاز گردید.
در اجرای این طرح کلیه فهارس نسخ خطی منتشر شده در ایران و دیگر کشورها مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات مربوط به نسخ خطی ترجمههای قرآن کریم استخراج شد.
این طرح در محدوده فهارس نسخ خطی منتشر شده (به صورت مستقل یا در ضمن نشریات) به اجرا در آمد و حدود 350 فهرست متعلق به بیش از پانصد کتابخانه مورد بررسی قرار گرفت که تعدادی از فهارس در موضوع مورد بحث اطلاعاتی را در بر نداشتند.
از فهارس مذکور، اطلاعات مربوط به نسخ خطی ترجمههای قرآن کریم استخراج گردید. در مرحله اول تعداد فیشها به حدود 2000 فیش بالغ شد که پس از حذف فیشهای مکرر و نسخههای متعدد یکترجمه، عنوانهای باقی مانده به 895 عنوان رسید.
فهرست نسخ خطی قرآنهای مترجم کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی: محمد آصف فکرت، انتشارات کتابخانه آستان قدس رضوی، 1363ش، وزیری، 480ص. در این کتاب 326 نسخه خطی ترجمه قرآن کریم به فارسی و ترکی معرفی شده است.
ادبیات فارسی بر مبنای تألیف استوری: یو. ا. برگل، مترجم یحیی آرین پور و سیروس ایزدی و کریم کشاورز، تحریر احمدمنزوی، تهران، موءسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1362 ش، 2 جلد.
در جلد اول ص 253ـ97 تعدادی از ترجمههای فارسی قرآن کریم معرفی شده است. بررسی و طبقه بندی نقدهای مربوط به ترجمههای قرآن کریم به زبان فارسی: پایاننامه کارشناسی ارشد، هادی حجت، استاد راهنما: دکتر آذرتاش آذرنوش، زمستان 1377ش، رحلی، 140ص.
تاریخ ترجمه از عربی به فارسی از آغاز تا عصر صفوی: بخش اول: ترجمههای قرآنی، آذرتاش آذرنوش، تهران، انتشارات سروش، 1375ش، وزیری، 327ص.
دائرة المعارف قرآن کریم ـ گنجینه قرآن کریم: حسن سعید، تهران، کتابخانه چهل ستون، مسجد جامع تهران، جلد پنجم، 1408 هجری، وزیری، 183ص.
دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی: بهاء الدین خرمشاهی، تهران، انتشارات دوستان و انتشارات ناهید، چاپ اول، 1377ش، دو جلد، وزیری، جلد اول 1172ص، جلد دوم 1216ص.
کتابشناسی قرآن و علوم قرآنی: تألیف صدیقه سلطانیفر و مریم حکیم سیما، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، زمستان 1370، وزیری، 440ص. در موارد مختلف این کتاب ترجمه هایی از قرآن کریم معرفی شده است.
راهنمای گنجینه قرآن کریم (قرآنهای خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی): احمد گلچین معانی، مشهد، انتشارات اداره کتابخانه آستان قدس، 1347ش، وزیری، 374ص.
فرهنگنامه قرآنی: گروه فرهنگ و ادب بنیاد پژوهشهای اسلامی با نظارت دکتر محمد جعفر یاحقی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1372 ش، وزیری، 4 جلد.
فهرست قرآنهای سلطنتی: بدری آتابای، تهران، کتابخانه سلطنتی، 1351 ش، وزیری، 493ص.
فهرست مشترک نسخههای خطی علوم قرآنی در ایران: احمد منزوی، تهران، پیام آزادی، 1378 ش، رقعی، 214ص. فهرست مشترک نسخههای خطی علوم قرآنی در پاکستان: احمد منزوی، تهران، پیام آزادی، 1378 ش، رقعی، 266ص.
فهرست میکروفیلمها و نسخ خطی موزه ملی ایران: محمّد ریاض، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1374 ش، وزیری، 224 ص.
دراین فهرست 234 میکروفیلم و 34 نسخه خطی معرّفی شده است. در ضمن آنها حدود 150 نسخه خطی قرآن معرفی شده که تعدادی از آنها ترجمه دارد.
فهرست نسخ خطی قرآن مجید کتابخانه گنج بخش: محمد نذیر رانجها، اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1372ش، وزیری، 405ص.
فهرست نسخههای خطی گنجینه قرآن: علی اکبر خان محمدی، تهران، موءسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی با همکاری سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1370ش، وزیری، 216ص. نخستین مفسران پارسی نویس: تألیف موسی درودی، تهران، انتشارات نور فاطمه (س)، 1362، وزیری، 232ص. در این کتاب ترجمههای کهن فارسی معرفی و ارزیابی شده است. هزار سال تفسیر پارسی: سید حسن سادات ناصری، منوچهر دانش پژوه، تهران، نشر البرز، 1369 ش. در این کتاب نیز ترجمههای کهن فارسی معرفی و ارزیابی شده است.
- ترجمههای جدید فارسی
در پنجاه سال اخیر به ترجمه فارسی قرآن توجه جدی شده و دهها ترجمه فارسی جدید از سوی محققان به عالم علم و تحقیق عرضه شده است. به تبع آن نقد و معرفی و ارزیابی این ترجمه رونق گرفته و نشریات به مباحث ترجمه قرآن کریم توجه کرده و مقالات متعددی را در این زمینه منتشر نمودهاند. علاوه بر آن چند نشریه تخصصی در زمینه قرآن کریم و فصلنامه ترجمان وحی اختصاصاً در زمینه ترجمه قرآن منتشر میشود که در هریک آز آنها کتابشناسیهای متعددی در باره ترجمههای قرآن منتشر شده است. در اینجا کتابشناسیها و مقالات منتشر شده در باره ترجمههای فارسی قرآن کریم ذکر میشود. ـ سیری در ترجمههای فارسی قرآن: حسن پویا، سروش، سال هجدهم، ش 822، 6بهمن 1375، ص45 ـ 49. ـ قرآن کریم بیش از هر زبانی به فارسی ترجمه شده است: مروری بر ترجمههای قرآن کریم، حسن پویا، ابرار، ش 2236، شنبه 6 مرداد 1375، ص 8. (سخنان حجت الاسلام پویا در میزگرد ترجمه قرآن کریم در فرهنگسرای اندیشه).
ـ میزگرد، پیرامون ترجمه قرآن: حسن پویا، سلام، سال ششم، ش 1505، پنج شنبه 1 شهریور 1375، ص9. (درباره تاریخچه ترجمه قرآن به فارسی و معرفی ترجمههای معاصر ).
ـ تاریخچه نقد ترجمههای فارسی قرآن کریم: هادی حجت، ترجمان وحی، سال سوم، ش 6، اسفند 1378، ص 49 ـ 61.
ـ نگرشی بر سیر ترجمه قرآن به زبان فارسی: محمد رضا انصاری، ترجمان وحی، سال اول، ش 1، شهریور 1376، ص 25 ـ 37. (به ضمیمه فهرست ترجمههای فارسی موجود در مرکز ترجمه قرآن مجید) نیز: جمهوری اسلامی، سال نوزدهم، ش 5388. دوشنبه 15 دی 1376، ص 14.
ـ بررسی ترجمههای جدید قرآن: بهاء الدین خرمشاهی، همشهری (ویژه نامه قرآن کریم)، پنج شنبه 12 اسفند 1372، نیز با نام گفتوگو درباره ترجمههای قرآن مجید، قرآن پژوهی (هفتاد بحث و تحقیق قرآنی)، تهران مرکز نشر مشرق، 1372، ص 704ـ712.
ـ گفتوگو در باره ترجمههای جدید قرآن: بهاء الدین خرمشاهی، در خاطره شط، چ1، تهران، انتشارات جاویدان، زمستان 1376، ص 704ـ712.
ـ هزار و صد سال ترجمه مکتوب و مدون: گفتوگو با بهاء الدین خرمشاهی، همشهری، سال چهارم، ش 961، 13 اردیبهشت 1375، ص 9.
ـ گلگشتی در بوستان ترجمههای معاصر قرآن کریم: محمد دشتی، کتاب ماه (دین)، سال اول، ش 3، 29 دی 1376، ص 33ـ25.
ـ ترجمههای معاصر و امروزین قرآن کریم از الهی قمشهای تا خرمشاهی: بی بی سادات رضی بهابادی، ندای صادق، سال سوم، ش 12، ص 19ـ28.
ـ ترجمههای قرآن مجید: علی رواقی، سروش، سال نوزدهم، ش 871، شنبه، 27 دی ماه 1376، ص 38ـ41. ـ فهرست کتابهای قرآنی منتشر شده از 1995 تا سال 2000 (بخش اول ترجمه قرآن): گلستان قرآن، سال سوم، دوره جدید، ش 37، سه شنبه 5 آذر 1379، ص 43ـ44؛ ش38، پنج شنبه 17 آذر 1379، ص 33ـ35؛ ش 39، سه شنبه 19 آذر 1379، ص 42ـ44؛ ش 42، سه شنبه 23 آذر 1379، ص 38ـ39.
ـ قرآن کریم و ترجمههای آن: مجید صالحی، اطلاعات، ش 19296، پنج شنبه 15 فروردین 1370، ص 7. ـ نقد ترجمههای معروف قرآن به زبان فارسی: سید عبد الوهاب طالقانی، کیهان اندیشه، ش28، بهمن و اسفند 1368، ص 221 ـ 229 [نقدی بر ترجمههای فارسی الهی قمشهای و آیتی] ـ درباره آخرین ترجمههای قرآن کریم: سید جلال مجتبوی، بینات، سال دوم، ش5، تابستان 1374، ص 119ـ134. ـ چند ترجمه قرآن مجید به فارسی: علی اصغر محمد خانی، اطلاعات، ش 20413، سه شنبه 10 اسفند 1372، ص6.
ـ قرآنهای تاشکند: سید علی موجانی، مجله سیاست خارجی، سال دهم، ش 1، بهار 1375، ص 339 ـ 349 . [ فهرست نسخ خطی قرآنهای مترجم و غیر مترجم موجود در موءسسه خاورشناسی ابوریحان بیرونی آکادمی علوم جمهوری ازبکستان در تاشکند ].
ـ سیری در ترجمههای قرآن: مریم میر شمسی، همشهری، سال اول، ش 200، شنبه 13 شهریور 1372، ص 6.
ـ آشنایی با نسخ خطی قرآنهای مترجم در گنجینه قرآنهای کتابخانه آستان قدس رضوی، اطلاعات، ش 20043، پنج شنبه 6 آبان 1372، ص 11.
ـ آماری از ترجمههای کامل و چاپی قرآن به زبان فارسی: ویژه نامه مرکز ترجمه قرآن کریم به زبانهای خارجی، به مناسبت چهارمین نمایشگاه قرآن کریم ـ تهران، بهمن 1375، ص 28 ـ 32 و 41. ـ قرآنهای مترجم در کتابخانه آستان قدس رضوی: خراسان، ش 12797، شنبه 17 مهر 1372، ص 5. ـ کتابشناسی ترجمههای قرآن به زبان فارسی: اطلاعات، ش 21248، پنج شنبه 18 دی 1376، ص 7. [کتابشناسی هجده ترجمه قرآن به زبان فارسی ].
ـ گنجینهای در دل تاریخ: مروری بر ترجمههای کهن فارسی از کلام اللّه مجید، گلستان قرآن، سال سوم، دوره جدید ش 23، دوشنبه 14 شهریور 1379، ص 13 ـ 22. [معرفی شانزده ترجمه کهن قرآن به فارسی ].
- کتابشناسیهای ترجمههای قرآن کریم به زبانهای مختلف:
ـ کتابشناسی جهانی ترجمهها(TranslationmIndex)، ایندکس بانک اطلاعات کتابشناسی بینالمللی ترجمهها از سال 1979 میلادی است. این مجموعه که نسخه هشتم آن توسط یونسکو و در قالب لوح فشرده عرضه شده، کتابهای ترجمه شده را در بیش از 100 کشور جهان فهرست نموده است. ویراستِ کنونی این نرمافزار، حاوی دادههای کتابشناسی بیش از 1200000 منبع ترجمه شده در میان چهارصد زبان مختلف دنیا از حدود 200000 پدید آورنده در زمینههای موضوعی مختلف است.8 ـ ترجمان وحی، فصلنامه تخصصی مرکز ترجمه قرآن مجید به زبانهای خارجی. در شمارههای مختلف این مجله کتابشناسیها و معرفی و نقد ترجمههای قرآن کریم به زبانهای مختلف منتشر شده است. ـ 10 ترجمه جدید از قرآن به زبانهای زنده دنیا، گلستان قرآن، ش 165، سال ششم، نیمه دوم آذر ماه 1382، ص24. ـ تاریخ ترجمه قرآن در جهان، تألیف و ترجمه: دکتر جواد سلماسی زاده، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1369ش، وزیری، 168ص.
ـ کتابشناسی جهانی ترجمهها و تفسیرهای چاپی قرآن مجید به شصت و پنج زبان فراهم آورنده: عصمت بنیارق ـ خالد ارن، ترجمه و نگارش: محمد آصف فکرت، انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1373 ش، وزیری، 359ص. (معرفی این کتاب: محمد علی سلطانی، آینه پژوهش، سال پنجم، ش 29 ـ 30. بهمن و اسفند 1373، ص 122).
ـ ترجمههای موجود قرآن به زبانهای گوناگون، ج. د. پیرسن، ترجمه هوشنگ اعلم، تحقیقات اسلامی، سال اول، ش 2 و سال دوم، ش 1، (1365ـ1366)، ص 1 ـ 11.
ـ فهرست مقالات فارسی ترجمه قرآن کریم، هادی حجت، ترجمان وحی، سال سوم، ش 5، شهریور 1378، ص 94 ـ 121.
ـ ترجمه قرآن به زبانهای زنده دنیا، علی حجتی کرمانی، درسهایی از مکتب اسلام، سال چهاردهم، ش 7،
مرداد 1352، ص 17 ـ 21.
ـ ترجمه قرآن به زبانهای اروپایی، سید هادی خسرو شاهی، کیهان اندیشه، ش 28، بهمن و اسفند 1368، ص 210ـ220.
ـ مستشرقان و قرآن کریم، سید محمد دامادی، وقف، میراث جاویدان، سال سوم، ش 11و 12، پاییز و زمستان 1374، ص 42ـ48.
ـ ترجمههای قرآن، عباس زریاب خویی، بزم آورد، شصت مقاله در باره تاریخ فرهنگ و فلسفه، ج 1، انتشارات محمد علی علمی، 1368، ص 437 ـ 441. [بخشی از مقاله «قرآن»]. ـ چند نکته درباره ترجمههای اروپایی قرآن، محمد علی سجادیه، کیهان اندیشه، ش30، خرداد و تیر1369، ص 166 ـ 167. [درباره مقاله آقای خسرو شاهی در شماره 28 کیهان اندیشه راجع به ترجمههای اروپایی قرآن ].
ـ نگرشی به ترجمه قرآن در غرب، عبد الرحمن عقیقی بخشایشی، درسهایی از مکتب اسلام، سال سی و دوم ش 8، آبان 1371، ص 48 ـ 55.
ـ فهرستی از مطالعات اروپایی درباره ترجمه قرآن، مرتضی کریمی نیا، ترجمان وحی، سال دوم، ش4، اسفند 1377، ص 87ـ93.
ـ نگاهی گذرا به ترجمههای قرآن به زبانهای شرقی و غربی، علی اکبر مهدی پور، نسل نو، سال چهارم، ش 4، شعبان 1398 هـ. ق، ص 11 ـ 14 و 26.
ـ آشنایی با کتابخانه تخصصی مرکز فرهنگ و معارف قرآن، محمد علی هاشم زاده، بینات، سال دوم، ش 5 بهار 1374، ص 160 ـ 167. [در صفحه 164 و 165 فهرست ترجمههای قرآن به زبانهای مختلف موجود در کتابخانه تخصصی مرکز فرهنگ و معارف قرآن آمده است].
ـ آمار اجمالی قرآنهای مترجم به زبانهای خارجی موجود در مرکزترجمه قرآن کریم تا تاریخ 22/11/78، ترجمان وحی، سال سوم ش6، زمستان 1378، ص 98 ـ 100.
ـ اولین ترجمه قرآن به زبان اروپایی، اطلاعات، (ویژه نامه قرآن کریم)، شنبه 15 بهمن 1373، ص 2. ـ طرح کتاب شناسی جهانی ترجمههای قرآن کریم در سه مرحله، ترجمان وحی، سال دوم، ش 3، شهریور 1377، ص 120 ـ 121.
ـ گزارش آماری ترجمههای قرآن کریم به 44 زبان زنده جهان، جمهوری اسلامی (ویژهنامه نمایشگاه قرآن کریم)، پنج شنبه 5 بهمن 1374، ص 8.
ـ گزارشی از مرکز ترجمه قرآن مجید به زبانهای خارجی، جوان، پیش شماره 6، ویژهنامه قرآن و معارف اسلامی، مهر 1377، ص 4.
ـ نمایش قرآنهای خطی، نفیس و مترجم در تهران، جمهوری اسلامی، سال شانزدهم، ش 4562، پنج شنبه 4 اسفند 1373، ص 12. [ به همراه تاریخچه ترجمه قرآن به فارسی و به زبانهای خارجی ].
|